Doorleven in Toretsk | Onderduiken voor het leger
en liefde in de oorlog.
Beste abonnee,
Welkom bij de 48ste editie van Standplaats Lemberg!
In deze aflevering ontmoet je Oekraïense mannen die vochten en daarbij hun armen of benen kwijtraakten, maar ook Oekraïense mannen die niet willen vechten en daarom onderduiken.
Ook ga je met me op bezoek bij de overlevenden van de raketaanvallen op Kharkiv -- die bijna elke nacht plaatsvinden -- en ontmoet je de mijnwerkers van Toretsk.
Bedankt voor het nemen van een abonnement, en speciale dank aan diegenen die afgelopen maand via Tikkie doneerden -- vaak ook nog voorzien van aardige boodschap. Een hart onder de riem!
Met groet,
Michiel
PS: Luistertip! Bij mijn geliefde Radio 1 programma Bureau Buitenland sprak ik een half uur lang met collega Eva Koreman over mijn werk in Oekraïne. Luister HIER.
Terug in Toretsk
Mijn geliefde mijnwerkersstadje Toretsk was één grote ijsbaan: ijzel teisterde de straten en wegen in de Donbas. Gelukkig hadden fotograaf Eddy van Wessel en ik een autootje met vierwielaandrijving tot onze beschikking. Rijden ging nét, lopen bijna niet. De helm, die we allebei op ons hoofd hadden omdat de stad regelmatig op artilleriebeschietingen wordt getrakteerd, kwam goed van pas als we ondersteboven kukelden op de spekgladde stoep.
Ondanks de ontberingen was het goed om terug te zijn in Toretsk. De mijnwerkers, waarover ik in september 2021 berichtte, bleken nog steeds aan het werk. Althans, zo’n tweehonderd waaghalzen bleven achter. Ondanks de beschietingen dalen ze om de paar dagen af in de schacht, om zo, diep onder de grond, hun kostje bijeen te hakken. Helaas konden we net als vorig jaar het terrein van de kolenmijn niet betreden. Wel spraken we uitvoerig met mijnwerkers, militairen en andere bewoners. Zij leven door, ook al gaat de oorlog door. Tot ziens, Toretsk!
Lees HIER onze reportage in woord en beeld vanuit Toretsk (Trouw, 22 januari 2024) of klik op onderstaande afbeelding om de tekst te vergoten.
Raketten op Kharkiv
BOEM! Hoe de Russen Kharkiv vernietigen. De inslag komt vaak voordat het luchtalarm afgaat -- een raket doet er immers maar een halve minuut over om vanaf Russisch grondgebied de stad te bereiken. De afgelopen weken sloegen de Russische raketten vrijwel elke nacht in. Waren afgelopen jaar vooral fabrieksterreinen en infrastructuur het doelwit, nu wordt er lukraak op woonwijken geschoten. Elke keer als ik terug ben in de stad, zijn weer meer ramen vervangen door houten platen.
Toen we in het Zjoekovski-district, een van de buitenwijken van Kharkiv, de schade opnamen, kwam er een man naast ons staan. Zijn naam is Vladymyr. De eerste raketinslag was op de naburige school, vertelde hij, waar hij die nacht als bewaker aan het werk was. Vlak nadat hij zich thuis even had omgekleed, vernietigde de tweede raket zijn huis. Zijn ouders, die naast hem woonden, overleefden wonderwel. Wel is hij alles kwijt. Ook zijn hondje is dood.
In de wijk Saltovka ontmoetten we opnieuw Iryna en Anatoli, het echtpaar over wie ik eerder schreef (zie Aflevering 28), en dat ook voorkomt in de podcast Stad in Oorlog. In de eerste oorlogsmaanden sneuvelden bij hen de ramen. Terwijl ze die net hadden vervangen -- waarvoor ze anderhalf jaar geld bij elkaar moesten sprokkelen -- zijn die na de inslag van afgelopen week weer kapot. Hoe de oorlog met mensen speelt.
Reddingswerkers en overlevende Vladymyr. Foto’s Adriaan Backer.
Luister HIER naar mijn verslag over de inslagen in Kharkiv op Radio 1 (Bureau Buitenland, 25 januari 2024) en lees HIER mijn reportage (Trouw, 25 januari 2024), of klik op onderstaande afbeelding om de tekst te vergroten. Beeld: Adriaan Backer.
Onderduiken voor het leger
Om zich te verdedigen tegen de Russen heeft Oekraïne dit jaar nog eens een half miljoen militairen nodig. Die nieuwe mobilisatie wordt een hele klus. Mannen die zich vrijwillig aanmelden zijn er bijna niet meer. Veel mannen zijn vrijgesteld van de oproep voor het leger, omdat ze fysiek niet in staat zijn om te dienen, omdat ze meer dan twee kinderen hebben, of omdat ze onmisbaar zijn op hun werk. En dan zijn er ook nog veel mannen die zich verbergen voor het leger. Zij duiken onder.
Om met hen in contact te komen was voor mij niet zo moeilijk. Na zo lang werken in Oekraïne ken ik meerdere mannen die onderduiken. Zij maken gebruik van een geijkte methode: ze registreren zich niet op hun verblijfadres, zodat de oproep simpelweg niet arriveert. Hun aanwezigheid in de buurt is vaak een publiek geheim, waar ze liever niet over praten. Enkele onderduikers wilden dat gelukkig wel. Een van hen, de 32-jarige Kolja, gaat wel heel ver om de brigades van het mobilisatiekantoor te ontlopen. Hij verbergt zich in een hutje in de heuvels van de Karpaten.
Lees HIER mijn interviews met de onderduikers of klik op onderstaande afbeelding om de tekst te vergroten. Beeld: Adriaan Backer.
Superhumans
Als je wel het leger ingaat, kan het verkeerd met je aflopen. Je kunt sneuvelen, psychische problemen krijgen of voor je leven verminkt raken. Dat je verwonding niet het eind van alles hoeft te betekenen, leerde ik in de kliniek Superhumans in Lviv. Daar ontmoette ik Volodymyr uit Dnipro. De 44-jarige bouwvakker werd in de eerste dagen na de invasie al opgeroepen voor het leger, ging, en verloor tijdens de slag om Bachmoet zijn beide onderbenen. Nu oefent hij in Lviv met twee protheses, en heeft hij al visioenen hoe hij straks weer in zijn Zhiguli rijdt -- een Lada-achtige auto die zo oud is als hijzelf -- en hoe hij straks een boomhut zal bouwen voor zijn neefje.
Lees HIER mijn reportage over Superhumans (Trouw, 10 januari 2024), met beelden van Eddy van Wessel, of klik op onderstaande afbeelding om de tekst te vergoten.
Liefde in de oorlog
In Kharkiv ontmoette ik een piepjonge militair (19) en een danseres (18), die door de oorlog bij elkaar werden gebracht. Terwijl zij danst om haar emoties te uiten, koos hij ervoor om op dag vier van de invasie niet aan zijn studie te beginnen maar naar het front te trekken.
Lees HIER mijn verhaal over Jaryna en Artem (Trouw, 2 januari 2024), met beeld van de Kharkivse fotograaf Oleksandr Magula, of klik op onderstaande afbeelding om de tekst te vergroten.
Over Standplaats Lemberg:
Als correspondent doe ik verslag voor Radio 1 en Dagblad Trouw. Maar omdat de mooiste verhalen niet in artikelen of radioreportages te vatten zijn, krijg je die elke maand in je inbox via Standplaats Lemberg.
Lees hier meer, en klik hier voor het Archief.
Ken je iemand die ook interesse heeft voor Standplaats Lemberg? Deel deze inschrijflink met diegene die meer verhalen wil horen uit Midden- en Oost-Europa, of maak reclame op social media.
Wil je mij en mijn werk steunen? Dat kan je doen door betalend abonnee te worden. Klik hiervoor op Subscribe en kies een maandbedrag.
Een eenmalig financieel hart onder de riem kan ook! Doe dat via Tikkie.
Ideeën, vragen of suggesties? Mail mij op mdriebergen[@]hotmail.com of stuur een DM op Twitter.
De volgende editie verschijnt op zondag 25 februari. Tot dan!