Het Paleis van de Suikerkoning | Haar naam is Nika
...en oorlog zoals die is.
Beste abonnee,
Welkom bij Aflevering 56 van Standplaats Lemberg!
In deze editie troon ik je mee naar een negentiende-eeuws Suikerpaleis, leer je Nika kennen, die dood is, ontmoeten we Oekraïense militairen die Rusland proberen te veroveren en bezoeken we Zaporizja met premier Schoof.
Ook veel aandacht voor het nu snel schuivende front in de Donbas.
Luister & bekijk HIER mijn kakelverse update hierover op Radio 1 (Bureau Buitenland, vrijdag 27 september).
Met groet,
Michiel
Bedankt voor het nemen van een betaald abonnement!
En/of bedankt voor het hart onder de riem via Tikkie. Dit keer met name Tilborg, Wever, Noord, Hiemstra, Klis en Top!
Het landhuis van Sharovka in de regio Charkiv. Scroll naar beneden voor het hele verhaal.
Doseren
Als je in Charkiv verblijft, kun je niet naar elke raketinslag toe. Allereerst is de stad anderhalf keer zo groot als Amsterdam. Hoewel er regelmatig een bom neerkomt, is dat dus (gelukkig) al gauw tien kilometer van je vandaan. De vraag is ook of je er iets te zoeken hebt: er zijn (gelukkig) vaak missers. Of het doelwit is militair, en wordt afgeschermd voor journalisten.
Maar ook al zijn er burgerdoden -- oftewel, groot en tragisch nieuws -- dan nog zou ik het niet aankunnen om zo’n plek telkens te bezoeken. Verslag doen van de oorlog betekent in de eerste plaats doseren. Je doet wat je kunt, niet méér dan dat. En zeg eerlijk: jij wil ook niet elke dag lezen over omgekomen Oekraïners. Ook de oorlog vólgen betekent doseren.
De raketinslag waar onderstaand verhaal over gaat vond plaats op een mooie nazomerdag. Het weekend was begonnen, ik had in de rivier gezwommen, at een afhaalmaaltijd in het park toen de klap klonk — gelukkig ver weg. Toen er berichten kwamen dat een flat getroffen was, en ik toch al in de auto zou stappen, besloot ik langs te rijden. Ik nam me voor alleen te gaan kijken, niet te interviewen.
Die ervaring leidde tot onderstaand verhaal (Trouw, 1 september 2024) dat je HIER online leest, of klik op onderstaande afbeelding om de tekst te vergroten zodat je die kunt lezen.
M’n verhaal over Nika werd besproken bij ‘Het Mediaforum’ in het Radio 1 programma Spraakmakers. Luister HIER.
Schoof in Oekraïne
De krant vroeg me het bezoek van premier Schoof aan Oekraïne te volgen. Ik stond niet te springen. Voor een journalist ziet zo’n dag er zo uit: je stapt 's ochtends in een busje voor de pers. De chauffeur scheurt achter de andere busjes vol hoogwaardigheidsbekleders en diplomaten aan. Je mag slechts bij de helft van het programma aanwezig zijn en dan alleen maar om foto’s maken. Je moet vechten voor een interviewtje, ergens na afloop van het programma, dat dan vaak ook nog wordt afgeraffeld. Als je intussen niet al je busje bent kwijtgeraakt.
Dit keer was het aardig vol te houden. Schoof en Zelensky bezochten samen een school in Zaporizja, met allerschattigste leerlingen, aan wie de premier een in het Oekraïens vertaalde Jip & Janneke cadeau gaf. Schoof beloofde opnieuw steun, “wat er ook nodig is, zo lang als het duurt”. Toen bezocht het gezelschap het prachtige beboste eiland in de Dnjepr, waarvandaan je de waterkrachtcentrale kon bewonderen die onlangs door de Russen werd beschoten.
Waar Zelensky met acht (!) persoonlijke bodyguards rondliep werd Schoof slechts begeleid door de directeur van de Rijksvoorlichtingsdienst, Cas Teijssen. Die was erg vriendelijk. Hij monterde de premier op, die in de hitte via een beeldverbinding tv-journalisten te woord moest staan die niet de moeite hadden genomen te komen, hield voor hun cameraman de microfoon vast, en maande de colonne tien minuten te wachten, zodat ik de premier kon interviewen.
Waar Oekraïense journalisten niet zelden worden afgesnauwd door hun hoogwaardigheidsbekleders, en voor een interviewtje afhankelijk zijn van de loyaliteit jegens die politicus, toont de Nederlandse politiek zich -- althans in Zaporizja -- dienend en transparant. Het maakte me op een vreemde manier trots.
Lees HIER mijn verslag (Trouw, 2 september 2024).
Het Paleis van de Suikerkoning
Het landhuis van Sharovka, ergens verscholen in de provincie Charkiv, werd halverwege de negentiende eeuw gebouwd in opdracht van grootgrondbezitter Pavel Olkovsky. Het verhaal gaat dat de edelman de landerijen vlak voor de eeuwwisseling na een duel verloor aan de Duitse ondernemer Leopold König, die in de omgeving de suiker-industrie ontwikkelde. Hij liet grootschalig suikerbieten verbouwen en produceerde suiker in verschillende fabrieken. Rond het paleis legde hij prachtige landschapstuinen aan. Ook liet hij een speciale vleugel bouwen voor uitheemse kamerplanten.
In 1917, tijdens de Russische Revolutie, vluchtte König naar Duitsland. Het landhuis werd, geheel in Sovjet-stijl, omgetoverd tot een tuberculose-kliniek. Nog niet zo lang geleden, in 2008, kwamen de gebouwen leeg te staan nadat de patiënten elders werden ondergebracht. Hoewel lokale autoriteiten de ambitie hebben uitgesproken het paleis tot museum om te bouwen, treft het verval de landerijen. Je kunt er een prachtige herfstwandeling maken en reflecteren op het verval van je eigen bestaan.
Naar Tsjasiv Jar
De spannendste reis van deze zomer ging naar Tsjasiv Jar. Omdat dierenarts Jevgeny Tkatsjev geboren is in het frontstadje, er tot twee jaar geleden nog woonde en er allerlei dingen ondernam, voelde het als een ‘reis naar huis’ -- al was zijn paradijselijke woonplaats overwoekerd en geplunderd. Het was een rit waarbij hij moest zigzaggen langs puin en we onze zenuwen onder controle moesten houden wegens mortierinslagen en het gezoem van drones.
Luister HIER mijn reportage voor Radio 1 (Bureau Buitenland, 3 september 2024) of lees HIER mijn reportage (Trouw, 25 september) of klik op onderstaande afbeelding om de tekst te lezen.
Oorlog is ellende
Zelfs als je alle geopolitieke analyses, militaire deskundigen en uitspraken van politieke leiders tot je zou nemen, zou je over het Koersk-offensief maar een deel van de waarheid kennen. De Oekraïense aanval op Russisch grondgebied, die begin augustus begon, gaat nog steeds door; soms voorspoedig, soms met de nodige tegenslag.
Je leest dan dat het offensief de Russen zou afleiden van het front in de Donbas, waar het de Oekraïners zo slecht gaat en dat de bezetting van Russisch grondgebied kan dienen als inzet voor eventuele onderhandelingen. Kan kloppen. Vechten is soms nodig, militaire strategie ook. Informatie-voorziening hoort erbij, propaganda is onvermijdelijk.
Als je ter plekke gaat kijken, is oorlog altijd gewoon oorlog. Een tragedie voor alle burgers die het overkomt. Een gruwel voor alle strijders die eraan deelnemen.
Lees HIER mijn verslag uit de Oekraïense regio Sumy (Trouw, 15 september 2024), die grenst aan Koersk, of klik op onderstaande afbeelding om de tekst te lezen.
Pokrovsk
Ondanks Koersk rukten de Russen de afgelopen weken verder op richting Pokrovsk, een van de belangrijkste steden in de Donbas die nog in Oekraïense handen is. Nu het front op zo’n zes, zeven kilometer van de stad stokt, hebben de bewoners gelegenheid hun boeltje te pakken en te vertrekken. Dat doen ze vrij massaal.
In een vluchtelingencentrum ten westen van Pokrovsk ontmoetten we een vrouw, Tatjana, die wel al gevlucht was, maar haar spullen nog moest ophalen. Deze ‘Lady in Red’ was twee maanden geleden in het ziekenhuis terechtgekomen. Toen ze daaruit ontslagen werd, stonden de Russen voor de poorten van de stad.
Tatjana kroop bij ons in de auto en reed mee, maar toen begonnen de zenuwen. Ze durfde niet meer. Wat nu?
Lees HIER het reisverslag met Tatjana naar Pokrovsk (Trouw, 10 september 2024) of klik op onderstaande afbeelding om de tekst te lezen.
Evacueren uit Toretsk
Mocht je je afvragen hoe het in mijn favoriete mijnstadje gaat: in Toretsk vechten ze nu in de straten; de huizen staan in brand. In Aflevering 54 schreef ik al een ‘In Memoriam’ voor Toretsk, na m’n allerlaatste bezoek, eind juli. Op X houd ik een draad bij met de ontwikkelingen sinds dat moment.
Lees HIER m’n verhaal dat hoorde bij m’n laatste bezoek, over het politieteam dat de achterblijvers probeerde te evacueren (Trouw, 19 augustus 2024) of klik op onderstaande foto om de tekst te kunnen lezen.
Over Standplaats Lemberg:
Als correspondent doe ik verslag voor Radio 1 en Dagblad Trouw. Maar omdat je niet alles kunt bijhouden, stuur ik je m’n beste artikelen en radioreportages elke maand in je inbox via Standplaats Lemberg.
De eindredactie van deze nieuwsbrief is in de vertrouwde handen van Henriëtte Klijnstra.
Lees hier meer, en klik hier voor het Archief.
Ken je iemand die ook interesse heeft voor Standplaats Lemberg? Deel deze inschrijflink.
Wil je mij en mijn werk steunen? Dat kan je doen door betalend abonnee te worden. Klik hiervoor op Subscribe en kies een maandbedrag.
Een een- of meermalig financieel hart onder de riem kan ook! Doe dat via Tikkie.
Ideeën, vragen of suggesties? Mail mij op mdriebergen[@]hotmail.com of stuur een DM op X.
De volgende editie verschijnt op zondag 27 oktober. Tot dan!