Het jeugdtheater van Sumy | De bakkers van Mariinka
...en: aangevallen door drones.
Beste abonnee,
Welkom bij Aflevering 64 van Standplaats Lemberg!
Wat is een rechtvaardige vrede? In deze editie ontmoet je de bakkers van Mariinka, die hun ervaring delen met het ‘staakt-het-vuren’. Een hulpverlener die aangevallen werd door drones tijdens een ‘bestand’. En een vrouw die de bezetting overleefde, en nu alleen nog maar om vrede bidt.
Bijdrage via een betaald abonnement of een hart onder de riem via Tikkie is welkom.
Deze maand speciale dank aan Sander, Van Gool, Schouten, Marianne, Van Dijk en Ramon!
Met groet,
Michiel
Het tienertheater van Sumy
Maar eerst ga je luisteren naar de stemmen van piepjonge, maar talentvolle acteurs. Op Palmpasen richtten de Russen in Sumy een bloedbad aan. Eén van de twee raketten die ze afvuurden op het centrum van de stad trof een tienertheater. Ze waren niet aanwezig, maar raakten wel hun toevluchtsoord kwijt. Toch spelen ze door.
Luister hieronder naar m’n reportage (Radio 1 Bureau Buitenland, 21 mei 2025). Klik op «PLAY»!
Rechts: het verwoestte congrescentrum van Sumy waarin het theater gevestigd was. Linksonder: het tijdelijke onderkomen, even verderop.
De bakkers van Mariinka
Ruim negen jaar geleden, in februari 2016, bezocht ik Mariinka. Dit voorstadje van Donetsk lag op dat moment al twee jaar aan het front. Het was de tijd van het zogeheten ‘Minsk-akkoord’. Die reeks afspraken tussen Rusland en Oekraïne moest de oorlog beëindigen.
Het akkoord werkte niet. Zoals je ziet op m’n foto’s van toen, werd er regelmatig geschoten. Ik herinner me Oksana en haar 9-jarige dochter Alissa. Zij moesten regelmatig schuilen in het keldertje onder hun huis. Lees en bekijk HIER de publicatie die ik toen samen met fotograaf Alex Masi maakte voor New Internationalist.
Foto’s van februari 2016. Linksonder: Oksana en Alissa. Zie deze ‘draad’ voor meer.
In de bakkerij van Mariinka ontmoetten we Dima, een toen 36-jarige mijnwerker. Vanwege de oorlog was zijn kolenmijn gesloten. Gelukkig kon hij in de bakkerij aan de slag. Hij bood ons vriendelijk onderdak aan. Vanuit zijn huisje zagen we de vlag wapperen van de DNR, de door Rusland gesteunde zogeheten Donetsk Republiek.
Het was een angstige plek. In de nacht hoorden we schieten. “Een psycholoog zou hier zelf psychische hulp nodig hebben”, sprak Dima. “Maar wie luistert er naar een psycholoog als de bomscherven om je oren vliegen?” Lees en bekijk HIER de publicatie die ik toen samen met fotograaf Alex Masi maakte voor De Correspondent.
Foto’s van februari 2016. Linksonder: Dima. Zie deze ‘X-draad’ voor meer.
De oorlog in de Donbas bleek de opmaat voor een invasie in 2022. Toen de Russen kwamen, vluchtten de bakkers met hun hele hebben en houden naar Pokrovsk. Om Mariinka werd anderhalf jaar lang intensief gevochten. Nu bestaat het stadje van Dima, Oksana en Alissa niet meer. Wikipedia schrijft erover in de verleden tijd.
Foto: Mariinka in 2023. Beeld via censor.net.
Hoe het met Oksana en Alissa afgelopen is? Geen idee. Dima ontmoette ik onlangs weer in een nieuwe bakkerij in Slovjansk. Omdat ook Pokrovsk inmiddels belegerd wordt, moesten de bakkers nóg eens vluchten. Dima, nu 45 jaar, was druk bezig de bus vol te laden met verse broden terwijl hij intussen de oven aan de gang hield.
Foto’s van april 2025. De bakkerij in Slovjansk. Rechtsboven: Dima. Linksonder: Zenya. Rechtsonder: de broden worden uitgedeeld in frontstad Lyman.
Voor de bakkers van Mariinka betekent het begrip ‘staakt-het-vuren’ een voortzetting van de oorlog, maar dan zonder dat er aandacht is voor het lijden. “Toen Trump begon te praten over onderhandelingen kromp mijn hart ineen. Krijgen we opnieuw die slapeloze nachten?”, sprak leidinggevende Zenya. En ze bakte onverstoorbaar door.
Lees HIER (Trouw, 9 mei 2025) of klik op onderstaande afbeelding om de tekst te kunnen lezen.
Een rechtvaardige vrede
Wat is “een rechtvaardige vrede”? President Zelensky vraagt er aan de internationale onderhandelingstafels vaak om. En ook Olga, de vrouw uit onderstaande reportage, die een belegering en een maandenlange bezetting overleefde, wenst “een rechtvaardige vrede”.
Vanuit internationaalrechtelijk perspectief is er maar één rechtvaardige vrede: dat Rusland zich terugtrekt achter de grenzen van 1991. Vanuit het perspectief van de mensenrechten zou dat ook rechtvaardig zijn: we weten dat de bewoners van de bezette gebieden vrijwel rechteloos zijn.
Zo houdt Rusland duizenden Oekraïners gevangen in bezet gebied en goelags in Rusland. Zij zitten vast zonder vorm van proces, zonder contact met de buitenwereld. Velen worden gemarteld; sommigen overleven het niet.
Luister HIER naar mijn verslag daarover in Met het Oog op Morgen (Radio 1, 16 mei 2025).
Olga, die in een dorpje bij Lyman woont, moest Russische militairen in haar huis dulden. Haar dochter en kleindochters moesten vluchten en toen werd haar huis ook nog tijdens gevechten verwoest. Haar dochter keerde terug, maar nu naderen de Russen opnieuw het dorp.
Lees HIER over m’n ontmoeting met Olga en haar dochter (Trouw, 2 mei 2025) of klik op onderstaande afbeelding om de tekst te kunnen lezen.
Aangevallen door drones
Juist vanwege het door Poetin uitgeroepen ‘Paasbestand’ durfden de bewoners van het frontdorpje Zorya in de Donbas het aan. Ze wilden weg. Ze vroegen hulpverlener Jevgeny om hen naar veilig gebied te evacueren. Dat liep helemaal verkeerd. Ze waren het dorp amper uit, of ze werden aangevallen door Russische kamikazedrones.
Luister hieronder naar m’n interview met Jevgeny (Radio 1 Bureau Buitenland, 30 april 2025). Klik op «PLAY»!
Lees HIER mijn interview met Jevgeny (Trouw, 6 mei 2025) of klik op onderstaande afbeelding om de tekst te lezen.
Over Standplaats Lemberg:
Als correspondent doe ik verslag voor Radio 1 en Dagblad Trouw. Maar omdat je niet alles kunt bijhouden, stuur ik je m’n beste artikelen en radioreportages elke maand in je inbox via Standplaats Lemberg.
De eindredactie van deze nieuwsbrief is in de vertrouwde handen van Henriëtte Klijnstra.
Lees hier meer, en klik hier voor het Archief.
Ken je iemand die ook interesse heeft voor Standplaats Lemberg? Deel deze inschrijflink.
Wil je mij en mijn werk steunen? Dat kan je doen door betalend abonnee te worden. Klik hiervoor op Subscribe en kies een maandbedrag.
Een één- of meermalig financieel hart onder de riem kan ook! Doe dat via Tikkie.
Ideeën, vragen of suggesties? Mail mij op mdriebergen[@]hotmail.com of stuur een DM op X of BlueSky.
De volgende editie verschijnt op zondag 29 juni. Tot dan!