Het boerenleger van Machno | In Memoriam: Bachmoet
Hoe de mens de hond redt, die vervolgens de mens redt.
Beste abonnee,
Welkom bij de 40ste editie van Standplaats Lemberg!
In deze editie sta ik stil bij het overlijden van Bachmoet, afgelopen maand. Leer je alles over het boerenleger van Machno, dat nog immer een inspiratie vormt voor de bewoners van Goeljaj-Pole. En lees je hoe mensen honden redden, die vervolgens weer mensen redden.
Met groet,
Michiel
PS: bedankt voor je steun via je abonnement of via Tikkie!
Oorlogje spelen
Foto: © Adriaan Backer
Kijk ze staan, met z’n drietjes. Sasja (12), Sasja (11) en Nikita (12) spelen oorlogje. Ze hebben een controlepost opgezet in Tsjoehoejiv, een plek waar ik regelmatig langsrijdt van Charkiv op weg naar de Donbas. Met hun legerjas en hun scherfvest, hun afgedankte kalasjnikov en allerlei munitie lijkt hun spel wel levensecht.
Toen we stopten voor een culinaire verpozing vroeg fotograaf Adriaan Backer de jongens -- pardon, de militairen -- voor hem te poseren. Dat deden ze graag. De stiefvader van de 12-jarige Sasja en de moeder van de 11-jarige Sasja zijn naar het front, vertelden ze, en de nabijgelegen school van Nikita werd verwoest.
Lees HIER mijn interview met de drie jongens (Trouw, 6 mei 2023) of klik op onderstaande afbeelding.
In Memoriam: Bachmoet (1571 - 2023)
Deze maand stierf Bachmoet. Zijn straten en gebouwen werden al maanden hevig bestookt met bommen en granaten.
Bachmoet werd geboren in het jaar 1571, toen een fort bij het riviertje de Bachmoetka aldus werd gedoopt. In de daaropvolgende eeuwen ontwikkelde de stad zich, in weerwil van veldslagen, economische crises en hongersnood. Het hoogtepunt van zijn bestaan beleefde Bachmoet afgelopen eeuw met de winning van gips en zout en de productie van mousserende wijn.
De afgelopen jaren werd de gezondheid van de stad ernstig op de proef gesteld. In 2015 kreeg Bachmoet voor het eerst een beroerte, toen de straten werd overspoeld met vluchtelingen en gewonde militairen. De laatste jaren knapte Bachmoet wonderwel op: hulpverleners, journalisten en soldaten lieten leven door zijn aderen stromen.
Een nieuwe invasie van demonen werd de stad te veel. Bachmoet werd 452 jaar.
Bachmoet hield van bloemen. Zijn straten stonden vol rozen. Zij bloeien momenteel tussen de ruïnes, en zullen straks het geraamte van de stad overwoekeren met doornen en fluweel.
Lees HIER mijn reconstructie van de doodstrijd van Bachmoet van de afgelopen negen jaar (Trouw, 21 mei 2023) of klik op onderstaande afbeelding.
Het boerenleger van Machno
‘Bij terugkomst in Goeljaj-Pole onthaalden de boeren hem als een verzetsheld, opgestaan uit de dood. Door de val van het tsaren-regime was alles mogelijk geworden, en Machno wist dat. Hij greep zijn kans en nam de leiding bij een pas opgerichte Unie van Boeren, die arme Oekraïners wilde bevrijden van het juk van de onderdrukkers.’
Een speling van het lot bracht me in Goeljaj-Pole -- dat ‘wandelveld’ betekent. Het stadje ligt aan het huidige zuidfront van Oekraïne, in de regio Zaporizja: het is flink beschadigd door de beschietingen, maar nu het seizoen is aangebroken werken de bewoners gewoon weer op het land.
Een eeuw geleden, rond de Russische Burgeroorlog, in de tijd van de Eerste Wereldoorlog, leidde boerenleider Nestor Machno vanuit Goeljaj-Pole een anarchistisch leger, dat met duizenden manschappen een guerrilla-oorlog uitvocht tegen iedereen die de regio wilde veroveren: Duitsers, Oekraïense nationalisten, het Rode en het Witte Leger. Hij wist een zogeheten ‘Vrije Zone’ te creëren in Zuidoost-Oekraïne, grofweg vanaf de Krim tot aan de Donbas, waar de boeren veilig konden leven.
Pas na de publicatie van mijn reportage -- die over het huidige zuidfront gaat -- werd ik gewezen op een biografie van Nestor Machno in het Historisch Nieuwsblad, geschreven door historicus Guido van Hengel.
‘Hoewel hun ideologie anarchistisch was, waren ze strak georganiseerd, met een cavalerie, een infanterie en een inlichtingendienst, die nauw samenwerkte met de lokale bevolking. Machno’s legers blonken bovendien uit in goed uitgedachte guerrillatactieken. Verkleed als boeren die naar de markt gingen lieten ze de Oostenrijks-Hongaarse bezettingstroepen in de val lopen. Eenmaal organiseerde Machno zelfs een nephuwelijksfeest om de Duitse legers om de tuin te leiden.’
Een land van ‘Machno’tsi’, zoals de bewoners zich nog steeds noemen, lijkt me onmogelijk te veroveren.
Lees HIER mijn reportage vanuit Goeljaj-Pole (Trouw, 24 mei 2023), of klik op onderstaande afbeelding.
Lees HIER het verhaal van Guido over Nestor Machno (Historisch Nieuwsblad, juli 2022).
“De honden verdroegen ons leed, samen met ons”
De familie Tsjeptsjoegovi zorgt voor de honden in Izjoem. In die plaats in het oosten van Oekraïne vonden vorig jaar hevige gevechten plaats, gevolgd door een halfjaar Russische bezetting. Terwijl de Russen elke viervoeter die hen hinderde doodschoten, ving de familie de honden op. En ze kregen er iets voor terug. Ze konden vertrouwen op de oren en zintuigen van de dieren tijdens beschietingen, schuilden bij hen tijdens bange momenten, speelden met hen als ze zich verveelden, kropen tegen hen aan als de kou door de gebroken ramen kierde, en uiteindelijk deelden ze zelfs het eten… “De honden verdroegen ons leed, samen met ons.”
Lees HIER het verhaal (Trouw, 9 mei 2023), of klik op onderstaande afbeelding. En bekijk de beelden van fotojournalist Eddy van Wessel.
Het Oekraïense tegenoffensief
De Oekraïners kunnen elk moment aanvallen, en dat laat bij beide partijen de zenuwen toenemen.
**Terwijl Bachmoet viel, deden Russische bataljons vanuit Oekraïne een aanval op Belgorod, een regio in het westen van Rusland.
Luister HIER naar mijn verslag op Radio 1 (Bureau Buitenland, 23 mei 2023).
**In Enerhodar evacueerden de Russen medewerkers van de door hen bezette kerncentrale, voorafgaand aan het offensief.
Lees HIER mijn verslag vanuit Zaporizja, waar ik de burgemeester-in-ballingschap opzocht en een medewerker van de kerncentrale. (Trouw, 13 mei 2023).
**De vluchtelingen uit Mariupol vestigen hun hoop ook op het offensief.
Lees HIER mijn ontmoeting met twee van hen in Zaporizja (Trouw, 19 mei 2023).
**Ook de boeren zien maar één optie: de Russen verdrijven uit de havens. Weliswaar is de graandeal verlengd, maar nu stokt de export bij de Europese buitengrenzen.
Lees HIER mijn interview met boer Anatoli in Dnipro (Trouw, 18 mei 2023).
Over Standplaats Lemberg:
Als correspondent doe ik verslag voor Radio 1 en Dagblad Trouw. Maar omdat de mooiste verhalen niet in artikelen of radioreportages te vatten zijn, krijg je die elke maand in je inbox via Standplaats Lemberg.
Lees hier meer, en klik hier voor het Archief.
Ken je iemand die ook interesse heeft voor Standplaats Lemberg? Deel deze inschrijflink met diegene die meer verhalen wil horen uit Midden- en Oost-Europa, of maak reclame op social media.
Wil je mij en mijn werk steunen? Dat kan je doen door betalend abonnee te worden. Klik hiervoor op Subscribe en kies een maandbedrag.
Een eenmalig financieel hart onder de riem kan ook! Doe dat via Tikkie.
Ideeën, vragen of suggesties? Mail mij op mdriebergen[@]hotmail.com of stuur een DM op Twitter.
De volgende editie verschijnt op de laatste zondag van juni. Tot dan!