Feestdagen vol vuur | Frontsoldaten geportretteerd
en een interview met mij.
Beste abonnee,
Welkom bij de 47ste editie van Standplaats Lemberg!
In deze laatste aflevering van het jaar lees je hoe je de feestdagen viert in oorlogsland Oekraïne, kijk je frontmilitairen in de ogen, en schotel ik je een interview voor met… mezelf!
Bedankt voor een jaar lang lezen en luisteren van m’n reportages. Ik hoop dat je je steun in 2024 doorzet, in de vorm van een abonnement. Een eenmalig hart onder de riem via Tikkie is immer welkom.
Met groet,
Michiel
PS: luister of download HIER aflevering 211 van de BNR Perestrojkast, waarin ik met kameraad en collega Floris Akkerman en voormalig commandant der strijdkrachten Dick Berlijn spreek over de afnemende internationale steun voor Oekraïne.
Feestdagen vol vuur
De feestdagen in Oekraïne werden op moorddadige wijze verstoord. In de dagen tussen Kerst en Nieuwjaar schoten de Russen honderden raketten en drones af op alle Oekraïense grote steden. De doelwitten waren ongetwijfeld deels ‘militair’, maar de bommen -- of restanten ervan -- beschadigden woonhuizen, flats, winkelcentra en een kraamkliniek. Het resultaat: tientallen doden en tweehonderd gewonden. En opnieuw veel woede, angst en verdriet.
Luister HIER (vanaf 14.30) naar mijn verslag van de dag (Radio 1, Met het Oog op Morgen).
Elke raket drijft Rusland en Oekraïne verder uit elkaar. Zo vierden de Oekraïners dit jaar voor het eerst Kerst op 25 december, net als bij ons, in plaats van op 7 januari, zoals de Russen doen. “Onze tradities waren verkruimeld. De oorlog maakt dat we ze bijeen moeten rapen”, vindt marktkoopvrouw Natalia Makarenko. Zij reisde twee weken eerder dan vorig jaar vanuit haar dorp naar Kyiv om daar de ingrediënten voor het kerstmaal aan de man te brengen.
Natalia’s recept voor kutya, het traditionele Oekraïense kerstmaal:
“Zet de tarwekorrels eerst een nachtje in koud water. Dan: een uurtje zacht laten koken. Zodra het een papje is voeg je maanzaad, rozijnen en walnoten toe. Denk erom: voeg de honing toe als het nog heet is; liever meer honing dan suiker. Eet smakelijk en З Різдвом Христовим!”
In Charkiv ontmoette ik een groep jongeren die de Oekraïense traditie van koljadoevaty in de stad her-introduceerden. Gekleed in Oekraïense klederdracht vielen ze cafés en restaurants binnen om daar kerstliedjes ten gehore te brengen. “Verheugt u, Gods Zoon is geboren… Op deze heilige avond wensen we alle goede mensen gezondheid en geluk…” Luister, zo klonk dat:
Lees HIER mijn kerstverslag vanuit Kyiv (Trouw online, 24 december 2024) en klik op de afbeelding hieronder om mijn kerstverhaal uit Charkiv te lezen (Trouw, 27 december 2023).
Licht in de duisternis
Aan het front is het altijd zoeken naar een sprankje licht. Misschien dat de oorlogsbeelden van Eddy van Wessel zich daarom altijd zo in het geheugen griffen. In zijn zwart-witfotografie gaat het namelijk altijd om die zoektocht -- om het contrast tussen duisternis en licht.
In die regio, de Donbas, waar het al tien jaar oorlog is, is alles zwart, grijs, en bruin -- en legergroen, vanwege de massale aanwezigheid van militairen. Maar als de oorlog je dagelijkse realiteit is, en je je daarbij neerlegt, dan kun je niet anders dan de feestdagen vieren. Het leven gaat immers door.
Op de markt in frontstadje Kostiantynivka ontmoetten we Irada, nota bene afkomstig uit Oezbekistan, die samen met haar vier dochtertjes de nieuwjaarsboom optuigt. En nabij de vuurlinie bij Toretsk ontmoetten we Olesja, een jonge militaire medik, die haar legerstede opfleurt met knipperende kerstlampjes.
Hun wens: dat dit alles maar gauw voorbij mag zijn, en dat er weer kleur en licht komt in hun leven.
Lees HIER het verhaal van de twee frontvrouwen (Trouw, 29 december 2023) of klik op onderstaande afbeelding.
Frontsoldaten geportretteerd
Het was niet makkelijk. Op de kazernes in de frontplaatsjes kun je de oorlog horen; deze militairen hebben wel wat beters te doen dan te poseren voor een foto, en vragen te beantwoorden die hen door de ziel snijden. Hoe verwerk je het verlies van kameraden? Hoe is het om met verlof thuis te zijn? Hoe denk je over je eigen toekomst?
We zijn de mannen van Unbreakable Hearts dankbaar. Ruslan, Andriy en Ilya hielpen ons niet alleen veel van de geportretteerde militairen -- hun vrienden -- te overtuigen ons te ontmoeten, maar hielden voor fotograaf Adriaan Backer ook het reflectiescherm vast. Mede dankzij hen kijken we de frontsoldaten recht in het gezicht.
Lees HIER de verhalen van een zevental Oekraïense militairen (Trouw, 8 december 2023) of klik op onderstaande afbeelding om de tekst te vergroten.
Interview met Trouw Tijdgeest
Een paar maanden geleden vroeg Trouw-collega Lidwien Dobber me of ze me kon interviewen over mijn Oekraïne-verslaggeving. Hoewel ik even twijfelde -- ik vertel liever verhalen over anderen dan over mezelf -- besloot ik ‘ja’ te zeggen op haar verzoek. Al is het alleen maar omdat ik de interviews van Lidwien graag lees, en dus wist dat mijn verhaal bij haar in goede handen was.
Lees HIER het interview (Trouw, 30 december 2023), over de vorming van de Oekraïense identiteit die de leidraad is in m’n werk en de volonteri die daarin al tien jaar de drijvende kracht zijn. En over het omgaan met angst en gevaar, en de hoop dat ik ooit mag beschrijven hoe de oorlogswonden worden geheeld.
Over Standplaats Lemberg:
Als correspondent doe ik verslag voor Radio 1 en Dagblad Trouw. Maar omdat de mooiste verhalen niet in artikelen of radioreportages te vatten zijn, krijg je die elke maand in je inbox via Standplaats Lemberg.
Lees hier meer, en klik hier voor het Archief.
Ken je iemand die ook interesse heeft voor Standplaats Lemberg? Deel deze inschrijflink met diegene die meer verhalen wil horen uit Midden- en Oost-Europa, of maak reclame op social media.
Wil je mij en mijn werk steunen? Dat kan je doen door betalend abonnee te worden. Klik hiervoor op Subscribe en kies een maandbedrag.
Een eenmalig financieel hart onder de riem kan ook! Doe dat via Tikkie.
Ideeën, vragen of suggesties? Mail mij op mdriebergen[@]hotmail.com of stuur een DM op Twitter.
De volgende editie verschijnt op zondag 28 januari. Tot dan!