De drone-oorlog | Levenslust aan het front
...en 'Kursk' vanuit Oekraïens perspectief.
Beste abonnee,
Welkom bij Aflevering 55 van Standplaats Lemberg!
In deze editie reis ik met je naar Sumy in het noordoosten van Oekraïne. Vanuit deze regio voerde Oekraïne afgelopen maand een verrassende aanval uit op Russisch grondgebied, waar ik veel over heb bericht. In Sumy zag ik opnieuw dat oorlog levenslust geeft.
Verder ervaar je de vergane glorie van de oorlog in het fort van Tarakaniv, en lees je over de allernieuwste oorlog, die met drones.
Met groet,
Michiel
Bedankt voor het nemen van een betaald abonnement!
En/of bedankt voor het hart onder de riem via Tikkie. Dit keer met name Van der Meulen, Van Noord, Van Laak, Bosman, Bertrams en Van Dijk.
Oleksandra, inwoonster van Sumy. Foto: Adriaan Backer
Het Tarakaniv fort
In het westen van Oekraïne, ergens tussen Lviv en Rivne, ligt het Tarakaniv fort. De machtige burcht werd in de negentiende eeuw gebouwd in opdracht van de Russische tsaar, nadat in de regio een grens ontstond tussen twee wereldmachten: het Russische Rijk en het Oostenrijk-Hongaarse keizerrijk. Het fort ligt ingebed in een diepte, tussen natuurlijk gevormde aardwallen, en is omringd met nog eens een metershoge muur. Het fort gold als een onneembare vesting, en is, als ik Wikipedia mag geloven, dan ook nooit veroverd.
Inmiddels heeft de burcht zichzelf prijsgegeven aan de natuur. Toen ik er gisteren doorheen slenterde moest ik aan de fortificaties denken die nu in Oekraïne en Rusland worden opgeworpen. Al die eindeloze linies, voorzien van diepe zigzaggende loopgraven en driedubbele reeksen anti-tankversperringen. Het lijken onneembare vestingwallen, maar ook deze linies zullen ooit worden overwoekerd. Als een fortificatie overbodig wordt, krijgt het iets mysterieus, maar ook iets potsierlijks, zag ik in Tarakaniv.
Exclusief voor Standplaats Lemberg: een aantal foto’s van het Tarakaniv fort (‘verboden zone, betreden verboden’ staat op het bordje) en de locatie, mocht je zelf eens op bezoek willen.
Levenslust
Angst, somberheid, woede, verdriet. Het zijn gevoelens waarvan we begrijpen dat die bij oorlog horen. Maar in de tien jaar dat ik met oorlog bezig ben, heb ik iets geleerd: het gevoel dat het sterkst bij oorlog hoort is levenslust. Willen leven, ten koste van alles. Niet alleen het ‘gewone’ leven zo veel mogelijk doorleven, maar ook nieuwe dingen beleven. “We krijgen haast om te leven”, zo verwoordt Oleksandra in Sumy (zie header-foto) het.
Zo lag in de frontdorpen van de Donbas het kindertal steevast hoger dan het landelijk gemiddelde, zo leerde ik. In de oorlog hebben mensen namelijk graag seks: levenslust, als remedie tegen de dood. In Sumy, in het noordoosten van Oekraïne, uit die levenslust zich in ondernemen, merkte ik deze zomer: nieuwe, gekke dingen doen in de tijd die je gegeven is. Een horecabedrijf beginnen, met een waterfiets de rivier op, proberen wijn te maken van de aardbeien in je moestuin…
Lees HIER onze longread over de levenslust van de bewoners van Sumy, met mooie beelden van Adriaan Backer. Of klik op onderstaande afbeelding, dan vergroot je de tekst zodat die leesbaar wordt!
Kursk vanuit Oekraïens perspectief
De spanningen in Sumy liepen niet voor niets zo op. Dit voorjaar broeide er al iets. Eerst verzamelden Russische troepen zich bij de grens: ze beschoten de regio. Vervolgens werd het stil. En toen, begin deze maand, viel Oekraïne vanuit Sumy opeens Rusland binnen.
Je ziet het Westen af en toe het hart vasthouden. Wat doen die Oekraïners nu weer? Een aanval op Russisch grondgebied? Kunnen ze dat wel? Is dat niet een escalatie? Komt er nu kernoorlog?
Allemaal terechte vragen, vanuit ons perspectief. We zien de oorlog elke dag grootschaliger worden. Wat gebeurt er dan met de wapens die we leveren? Betekent dat niet alleen maar meer dood en verderf?
Aan mij de taak de kant van Oekraïne en de Oekraïners te belichten. Door te vertellen wat er leeft, waarom de politici in Kyiv de besluiten nemen die ze nemen, en hoe inwoners daarover denken, zowel in de hoofdstad als in de frontregio.
Aanvankelijk was er ook onder Oekraïners scepsis over het eigen offensief, leg ik HIER uit in Met het Oog op Morgen (Radio 1, 11 augustus 2024). Hoe ga je om met het leed van Russische burgers?
Lees ook HIER m’n verslag (Trouw, 11 augustus 2024), of klik op onderstaande afbeelding om de tekst te kunnen lezen.
Trouw vroeg me uit te zoeken wat Oekraïners horen over het lot van de Russische burgers. Ook de eerste Oekraïense journalisten hebben immers Russisch grondgebied betreden. Het is moeilijk voor hen om dan geen propaganda te bedrijven, zo blijkt.
Lees HIER m’n verslag (Trouw, 16 augustus 2024) of klik op onderstaande afbeelding. Dan lees je ook het verslag van collega Jarron Kamphorst over de Russische blik.
De blik van twee kanten hoor je ook HIER in het programma Bureau Buitenland (Radio 1, 13 augustus 2024), waarin ik met Rusland-collega Helga Salemon de toestand becommentarieer.
En lees HIER (of klik op onderstaande afbeelding) wat Zelensky en zijn generaals nou eigenlijk willen met dat offensief. De onverwachte inval in Kursk past in een patroon van Oekraïense oorlogsvoering, betoog ik (Trouw, 22 augustus 2024): Oekraïne wil het Westen de zwakheid van Rusland tonen.
Drones
Zzzzzzzz. Je kent het geluid wel. Een beetje irritant, nietwaar, dat gezoem van een drone boven je hoofd. Je hebt onmiddellijk het idee dat je gefilmd wordt. Als je zzzzzzzz hoort aan het front, dan weet je dat je in gevaar bent.
In februari 2023, toen ik rondliep in de straten van het belegerde Bachmoet, werd vooral met artillerie geschoten. Toen ik daar een drone hoorde, wist ik dat het om een verkenningstoestel ging. Die kon van de Oekraïners zijn: dan was ik veilig. Die kon ook van de Russen zijn. Dan wist ik dat een paar minuten later een aanval kon komen met mortiergranaten. Dus moest ik dekking zoeken. Beangstigend, maar het was mogelijk je uit de voeten te maken. En vermoedelijk zagen ze mij, als niet-militair, niet als doelwit.
Inmiddels barst het aan het front van de kamikazedrones. Deze quadrocopters zijn voorzien van een explosief. De piloot stuurt ze op zijn doelwit af om het toestel zich vervolgens te laten opblazen. Dat doelwit is uiteraard het liefst militair: een tank of pantserwagen, of een soldaat die zich even uit zijn schuilplaats waagt. De ervaring van hulpverleners leert echter dat de Russische piloten vaak geen onderscheid meer maken tussen burgers en militairen. Dus is het zaak geen zzzzzzzz te horen. Want in dat geval helpt er nog maar één ding: bidden.
Lees HIER mijn reportage over de consequenties van drones voor militairen, evacuatie-teams en hulpverleners (Trouw, 9 augustus 2024).
Over Standplaats Lemberg:
Als correspondent doe ik verslag voor Radio 1 en Dagblad Trouw. Maar omdat je niet alles kunt bijhouden, stuur ik je m’n beste artikelen en radioreportages elke maand in je inbox via Standplaats Lemberg.
De eindredactie van deze nieuwsbrief is in de vertrouwde handen van Henriëtte Klijnstra.
Lees hier meer, en klik hier voor het Archief.
Ken je iemand die ook interesse heeft voor Standplaats Lemberg? Deel deze inschrijflink.
Wil je mij en mijn werk steunen? Dat kan je doen door betalend abonnee te worden. Klik hiervoor op Subscribe en kies een maandbedrag.
Een een- of meermalig financieel hart onder de riem kan ook! Doe dat via Tikkie.
Ideeën, vragen of suggesties? Mail mij op mdriebergen[@]hotmail.com of stuur een DM op X.
De volgende editie verschijnt op zondag 29 september. Tot dan!