‘Maandenlang lag de zee er doodstil bij, zonder dat ergens een rookpluim van een stoomboot te zien was. Odessa was van het Sovjetnoorden afgesneden door vernielde spoorlijnen en door opgeblazen bruggen. Lang luisterde ik ingespannen naar de steeds intensere stilte, waarin ik zo nu en dan het verre geluid van kanonschoten opving. Zowel de wegende stilte als het gebulder van de artillerie waren symbolen van de blokkade.’
Beste abonnee,
Schrijver Konstantin Paustovski (1892 - 1968) schreef in zijn autobiografie ‘De Tijd van de Grote Verwachtingen’ over de blokkade die een eeuw geleden, in 1921, de haven van Odessa lamlegde. Toen woedde een burgeroorlog tussen de Bolsjewieken en het Witte Leger; nu willen de Russen Oekraïne vernietigen. De havens in het zuiden van Oekraïne zijn verwoest, bezet of geblokkeerd.In Aflevering 29 van Standplaats Lemberg reis ik met je door het door oorlog getroffen zuiden van Oekraïne.
Tip 1: Ik heb een manier gevonden goeie screenshots te publiceren van Trouw, zodat ook niet-abonnees die kunnen lezen. Klik erop.
Tip 2: Blij met mijn werk? Steun me via Tikkie. Veel dank aan degenen die dat al deden: dat stel ik enorm op prijs!
Met groet,
Michiel
De troost van Paustovski
Je mag niet eens meer zwemmen. Op het strand van Odessa staan bordjes met de tekst ‘Gevaarlijk! Mijnen!’ Vissers turen naar hun dobber, maar hun blik dwaalt regelmatig af naar de einder, waar al maandenlang geen enkel schip te zien is. ‘s Avonds kruip ik stiekem het rood-witte afzetlint over. Zittend op het zand staar ik naar de maan, en denk ik aan Paustovski.
Bij het huis waar de schrijver tijdens de blokkade van 1921 woonde, tref ik alleen een oude rode kater aan. Paustovski beschrijft in zijn autobiografie hoe de economie van de stad volledig stilviel: de dag bestond uit leegte en er werd honger geleden. De handelsvloot was deels vernield en deels gestolen. Het was een wonder dat de stad zich herstelde in de jaren erna.
Economische rampspoed
Onderstaande foto maakte ik met toestemming van de soldaten die op wacht stonden in het Sjevtsjenko-park. De complete zeezijde van Odessa is militair gebied. De haven mag je in principe niet filmen en fotograferen, en de beroemde Primorski-boulevard is zelfs geheel afgesloten. Wist je trouwens dat daar ook in de tijd van Paustovski ‘geschutstukken’ stonden opgesteld?
Nadat ik de militairen dat uitlegde -- over Paustovski -- mocht ik één foto maken. En die publiceer ik exclusief op Standplaats Lemberg, beste abonnee! Het schip dat je daar ziet, de Riva Wind, ligt al sinds half februari voor anker. Het wilde graan ophalen uit de silo’s daarachter. Maar toen drong Rusland Oekraïne binnen en werden er zeemijnen in het water gelegd. Nu kan het vaartuig geen kant meer uit.
Lees HIER mijn verslag over de blokkade van Odessa (Trouw, 16 juni 2022) en luister HIER naar mijn radioverslag (Bureau Buitenland, 15 juni).
Plezier tijdens de oorlog?
Hoewel er wekelijks raketten landen op de stad, opende het operatheater van Odessa voor het eerst sinds de Russische invasie de deuren. De voorstelling bestond uit een bloemlezing van balletstukken die het theater deze zomer -- ondanks de oorlog -- opvoert. Kan dat wel: plezier maken tijdens de oorlog?
Lees HIER over mijn ontmoeting met de bezoekers (Trouw, 21 juni 2022).
Mikolajiv: Leven in een frontstad
Naast Odessa bezocht ik ook de stad Mikolajiv, gelegen aan de rivier de Zuidelijke Boeg. Die rivier mondt uit in de rivier de Dnjepr (Dnipro), waaraan ook Cherson ligt. Die stad, Cherson, was eind februari de eerste grote verovering van de Russen. Vanuit Mikolajiv voorkomt het Oekraïense leger al vier maanden lang een aanval op Odessa.
Hoe is het om plotseling in een frontstad te leven? De ene bewoner reageert heel anders dan de andere, leerde ik in Mikolajiv. Olena Dima en haar kinderen komen amper het huis uit. Ze leven van humanitaire hulp. Maksim Kobzar besloot na een maand oorlog zijn waterpijp-café weer te openen. Beide bewoners zijn van plan in de stad te blijven, en het beste te maken van het leven aan het front.
Lees HIER mijn reportage vanuit Mikolajiv (Trouw, 25 juni 2022), en luister HIER naar mijn radioreportage (Bureau Buitenland, 24 juni 2022) over de stad.
Verder….
De felste strijd vond de afgelopen weken plaats in Severedonetsk. Ik sprak met de gevluchte bewoner Oleksei (32), die ik in de stad leerde kennen. Hij ontkwam, maar een deel van zijn familie niet.
Lees HIER mijn interview met hem (Trouw, 2 juni 2022).
Oekraïners die vanuit bezette gebieden naar Rusland vluchten moeten door de filtratie; een schrikwekkende screening-procedure. Ik sprak met Hanna (22) die dit overkwam.
Lees HIER mijn interview met haar (Trouw, 13 juni 2022).
Het Oekraïense leger schoot talloze keren Russisch materieel aan gort op het vliegveld Chornobaivka. Dat leidt tot een golf aan zwarte humor.
Luister HIER mijn uitleg (Bureau Buitenland, 23 juni 2022).
Over Standplaats Lemberg:
Als correspondent doe ik dagelijks verslag voor Radio 1 en Dagblad Trouw. Maar omdat de mooiste verhalen niet in artikelen of radioreportages te vatten zijn, krijg je die elke drie weken in je inbox via Standplaats Lemberg.
Lees hier meer, en klik hier voor het Archief.
Ken je iemand die ook interesse heeft voor Standplaats Lemberg? Deel deze inschrijflink met diegene die meer verhalen wil horen uit Midden- en Oost-Europa, of maak reclame op social media.
Wil je mij en mijn werk steunen? Dat kan je doen door betalend abonnee te worden. Klik hiervoor op Subscribe.
Een eenmalig financieel hart onder de riem kan ook! Doe dat via Tikkie.
Ideeën, vragen of suggesties? Mail mij op mdriebergen[@]hotmail.com of stuur een DM op Twitter.
De volgende editie is over drie weken. Tot dan!